Í sögulegu tilliti eru bálfarir tiltölulega nýlegt fyrirbæri í útfararsiðum á Íslandi. Lög um líkbrennslu á Íslandi voru samþykkt á Alþingi árið 1915 (lög nr. 41/1915. Sjá einnig lög nr. 21/1963 og lög nr 36/1993).

Snemma árs 2020, var greint frá því, að ríflega helmingur jarðsetninga á höfuðborgarsvæðinu, væru jarðsetningar duftkera (54%). Á landsvísu er hlutfall bálfara komið í 43% (2019). Fyrir 15 árum (2005) var hlutfall bálfara á höfuðborgarsvæðinu um 25% en um 19% á landsvísu. Á þessum tiltölulega stutta tíma hafa bálfarir því ríflega tvöfaldast, hvort sem litið er til höfuðborgarsvæðisins eða landsins í heild.Ekkert bendir til annars en að hlutfall bálfara á Íslandi muni halda áfram að aukast og að innan fárra ára muni bálfarir verða algengari en hin gamla, hefðbundna kistugreftrun.

Helsti hvatamaðurinn að löggjöf um líkbrennslu á Íslandi var Sveinn Björnsson (1881-1952), þá þingmaður Reykvíkinga, en síðar fyrsti forseti íslenska lýðveldisins (1944-1952).

Það var þó ekki fyrr en árið 1934, að sérstöku félagi um bálfarir var komið á fót á Íslandi. Tildrög að stofnunar Bálfarafélags Íslands voru þau, að áðurnefndur Sveinn Björnsson, sendiherra Íslands í Kaupmannahöfn og dr. Gunnlaugur Claessen (1881-1948), læknir, boðuðu á fund með sér á Hótel Borg, þann 26. janúar sama ár, „nokkra menn, sem áhugasamir eru um líkbrennslumál.“

Þessir menn voru þeir Ágúst Jósefsson (1874-1968) prentari og heilbrigðisfulltrúi, Benedikt Gröndal (1899-1984) verkfræðingur, Björn Ólafsson (1895-1974) stórkaupmaður og síðar ráðherra, Guðmundur Thoroddsen (1887-1968) prófessor og yfirlæknir, Magnús Kjaran (1890-1962) stórkaupmaður, Pétur Ingimundarson (1878-1944) slökkviliðsstjóri og Snæbjörn Jónsson (1887-1978) kaupmaður og bóksali. Svo sem sjá má var þetta afar borgaralegt samansafn reykvískra karla, sem gegndu virðingar- og ábyrgðarstöðum í samfélaginu.

Boðað var til stofnfundar þann 6. febrúar 1934, hvar Bálfarafélag Íslands var formlega stofnað. Stofnfélagar voru 52 talsins; 42 karlar og 10 konur. Konurnar voru ýmist eiginkonur karlanna eða dætur þeirra. Karlarnir áttu það sammerkt að gegna annað hvort góðum stöðum og embættum eða stunda atvinnurekstur af einhverju tagi.

Var formanni félagsins, Gunnlaugi Claessen, falið það verk að semja ávarp til almennings um bálfarir, til birtingar í dagblöðum og flutnings í útvarpi. Ávarp Gunnlaugs hljóðaði svo:

Bálfarir hafa rutt sjer mjög til rúms víða erlendis í nýtízku bálstofum. Forgöngumenn hafa verið Þjóðverjar og Norðurlandabúar. Í sumum þýskum borgum eru nú flest lík brend [svo], en á Norðurlöndum eru víða bálstofur, og það í mannfærri borgum en Reykjavík.

Orsakir til þess, að horfið er frá að jarðsetja framliðna, er aukinn skilningur almennings á því, að það er að öllu leyti meiri ræktarsemi og hreinlæti að eyða líkamsleifum hins látna á 1-2 klst. Í líkofni, heldur en að leggja þær til rotnunar árum eða áratugum saman í dimmri gröf. Erlendis reynast líka bálfarir miklu ódýrari en jarðarfarir, og starfrækja bæjarfélögin víða bálstofur, en reyna að komast hjá kostnaði við aukning og viðhald grafreita.

Á Íslandi voru sett frjálslynd líkbrenslulög [svo] árið 1915, skv. frv. Þáverandi alþm. Sv. Björnssonar sendiherra. Þó er enn engin bálstofa til hér á landi. Þ[ann] 6. febr. s.l. var því stofnað „Bálfarafélag Íslands“ til þess að koma þessu máli á rekspöl.

Tilgangur þessa félags er að 1) útbreiða þekking um líkbrenslumál [svo] 2) vinna að því að reistar verði bálstofur í Rvík og víðar á landinu, 3) veita aðstoð og leiðbeiningar um bálfarir og bálstofur, 4) vinna að því að gera bálfarirnar sem ódýrastar, 5) koma upp tryggingardeild, þannig að menn geti gegn iðgjöldum tryggt sér greiðslu bálfararkostnaðar, að þeim látnum.

Félagsmenn geta orðið bæði fullorðnir og börn. Árgjald er kr. 3,00 en æfigjald kr. 25,00. Menn geta innritað sig og börn sín í félagið í flestum bókaverslunum höfuðstaðarins og hjá ritara félagsins, Gunnari Einarssyni, Ísafoldarprentsmiðju.

Vér þykjumst þess fullvissir, að Bálfarafélag Íslands eigi erindi til landsmanna. Bálfarafélögin í Svíþjóð og Danmörku eru nýlega búin að eiga 50 ára afmæli, svo ekki verður sagt að rasað sé fyrir ráð fram, þótt þessi hreyfing sé vakin á Íslandi. Erlendis hefir fyrstu bálstofunni aldrei verið komið á fót í neinu landi, nema vegna forgöngu og félags einstakra manna. Bálfarafél. Ísl. ætlar sér að vinna að þessu sjálfsagða menningarmáli hér á landi, og skorar á menn að gerast félagar.

Reykjavík, þ. 14. febr. 1934.
Í stjórn Bálfarafél. Íslands.
G. Claessen, Ben. Gröndal, Gunnar Einarsson, Ágúst Jósefsson, Björn Ólafsson.